هاناخبر-حسن صالحی، ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر در انتخابات پارلمانی 2018 عراق، شگفتی ساز شد. این پیروزی، مهر باطلی بر اکثر نظرسنجی ها و پیشبینی ها در خصوص نتایج انتخابات پارلمان چهارم عراق بود. در راس ایستادن لیست سائرون که در پی ائتلاف جریان صدر با احزاب کمونسیت عراق تشکیل شد، در حالی بود که لیست الفتح به رهبری هادی العامری و النصر به رهبری حیدر العبادی در رده های دوم و سوم قرار گرفتند. دشواری پیش بینی ها در خصوص دولت آینده عراق با پیروزی ائتلاف تحت رهبری مقتدی صدر بیشتر شده است.
وی از آغاز بر سر کار آمدن حاکمیت جدید در بغداد از سال 2003 با رویکرد و سیاست هایش، جنجالی ترین سیاستمدار عراقی به ویژه در میان روحانیون شیعه می باشد. سیاستمداری جوان که شورش مسلحانه علیه نیروهای آمریکایی و همزمان دولت عراق، تغییر جبهه بندی های سیاسی و نزدیکی به ایران و دوری از این کشور با یارگیری در جبهه سنی منطقه در نزدیک شدن به عربستان و همچنین گذار از رویکرد اسلامگرایی مطلق تا ائتلاف با کمونسیت ها و لیبرال ها را در کارنامه دارد. جدای از پرداخت به چرایی ایجاد این شگفتی انتخاباتی در عراق، اما در پاسخی کلی به آن می توان کاهش مشارکت مردمی، نا امیدی و افزایش انتقادها از دولت های پیشین و مهم تر از همه، شعارها و رویکردهای منتقدانه جریان صدر به ویژه در مبارزه با فساد و مخالفت با دخالت های خارجی در امور داخلی این کشور را دلایل این پیروزی دانست.
از فردای اعلام نتایج انتخابات پارلمانی عراق، رایزنی ها و دیدارها میان برندگان این کارزار برای تشکیل دولت آغاز شده است و ائتلاف صدر به عنوان پیروز این انتخابات یکی از حاضرین اکثر این دیدارها می باشد. هر یک از لیست های پیروز برای تشکیل دولت جدید، نیازمند 165 کرسی پارلمان هستند و این مسئله آن ها را ناچار به ائتلاف با لیست های دیگر می کند.
هر چند ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر در انتخابات 12 می 2018 بیشترین شمار آرا و کرسی ها را به دست آورد، اما تصدی منصب ریاست دولت آینده عراق از سوی وی و یا شخصیتی از این ائتلاف با دشواری هایی روبرو است و فاکتورهای داخلی و خارجی بسیاری بر این مهم تاثیرگذارند.
تجربه تشکیل چند دولت پیشین در عراق این مسئله را به اثبات رسانیده است که پیروزی یک ائتلاف با بیشترین شمار کرسی ها حتما به تشکیل دولت از سوی این ائتلاف و تصدی منصب نخست وزیری از سوی رهبر آن نخواهد انجامید و تلاش های ناکام ایاد علاوی به عنوان پیروز انتخابات پارلمانی 2010 و نوری المالکی در انتخابات 2014 اثباتی بر این ادعا است.
در انتخابات 2010، ایاد علاوی موفق به کسب بیشترین کرسی های پارلمانی شد، اما به دلیل اختلافات و کشمکش های سیاسی و تاثیرگذاری بازیگران خارجی در تشکیل دولت جدید، منصب نخست وزیری را به نوری المالکی سپرد و در سال 2014 نیز شاهد بودیم که ائتلاف دولت قانون موفق به کسب بیشترین کرسی های پارلمان عراق شد و در جایگاه پیروز قرار گرفت، اما در حالی که نوری المالکی رئیس این لیست بود، با مخالفت کردها، اهل سنت و چند طیف دیگر، ماموریت تشکیل دولت به حیدر العبادی واگذار شد؛ شخصیتی که وی نیز یکی از رهبران ائتلاف دولت قانون بود. تکرار این تجربه برای ائتلاف سائرون بعید به نظر نمی رسد.
صدر در صدر مخالفان سرسخت آمریکا و حضور نظامی و تاثیرگذاری سیاسی این کشور در عراق است و حمایت واشنگتن را با خود ندارد، از سوی دیگر، وی که پیشتر جزو دوستان ایران به شمار می آمد، اما طی سالیان اخیر از تهران دور شده و به ریاض نزدیک شده است.
هر چند احزاب و جریان های شیعی مشکلی جدی با مقتدی صدر ندارند و وی در کنار عمار حکیم رهبر جریان الحکمه از آن دسته از رهبران سیاسی و مذهبی عراق به شمار می آیند که هیچ گاه منصبی در حاکمیت را نپذیرفته و به اثبات رسانیده اند که چشمداشتی به چنین چیزی ندارند، با این وجود نیز آن چه مشاهده می شود این است که اکثر قریب به اتفاق جریان های شیعی تمایلی به تشکیل دولت آینده از سوی وی و ائتلاف تحت رهبریش ندارند. اکثر جریان های سیاسی عراقی از یک ائتلاف و شخصیت معتدل و میانه رو برای تصدی منصب نخست وزیری حمایت می کنند. شخصیتی که بتواند روابط حسنه ای با غربی ها از یک سو و کشورهای همسایه از دیگر سو برقرار کند و یافتن این ویژگی ها در شخصیت مقتدی صدر و ائتلاف تحت رهبریش نیز دشوار است.
مقتدی صدر دارای جایگاه قدرتمند دینی و اجتماعی در جامعه شیعیان عراق می باشد. وی طی سال های اخیر این پتانسیل خود را در مقابل رقبا و مخالفان داخلی و خارجی به خوبی به منصه ظهور رسانیده است. راه اندازی شورش مسلحانه به دلیل وجود شاخه نظامی قدرتمند و راه اندازی تجمعات میلیونی که منطقه سبز و مجلس نمایندگان عراق نیز از خشم آن ها در امان نماندند، از جمله کارت های فشار صدر برای حصول مطالبات سیاسی می باشد.
آن چه که قطعی است این واقعیت می باشد که اگر سائرون قصد تشکیل دولت جدید عراق را داشته باشد، نیازمند ائتلاف با دیگر برندگان انتخابات و کسب 165 کرسی پارلمانی است. هرچد تاکنون مشخص نیست که نقشه ائتلاف های سیاسی برای تشکیل دولت آینده چگونه خواهد بود، اما مقتدی صدر در یک توئیت، خط کشی سیاسی خود را برای همه مشخص کرد. ائتلاف النصر حیدر العبادی، ائتلاف الوطنیه ایاد علاوی و حزب دمکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی سه جریان مطرح در لیست ائتلاف های سیاسی بودند که صدر برای تشکیل دولت به آن ها اشاره کرد، اما غایبان بزرگ این لیست؛ ائتلاف الفتح هادی العامری، ائتلاف دولت قانون نوری المالکی و اتحادیه میهنی کردستان بودند. با تاملی بر وابستگی ها و رویکردهای حاضران و غایبان در لیست صدر و تاثیرگذاری حامیان داخلی و خارجی آن ها، پیچ تشکیل دولت جدید عراق تندتر شده و دورنمای تصدی منصب نخست وزیری از سوی مقتدی صدر و ائتلاف سائرون تاریک تر به نظر می رسد. آن چه که پیش بینی می شود این است که مقتدی صدر و ائتلاف تحت رهبری وی با درک واقعیات کنونی عراق و تجربه های پیشین دیگر ائتلاف های پیروز انتخابات در تشکیل دولت و تعیین نخست وزیری و از سوی دیگر، کارنامه ای که از خود در صحنه سیاسی عراق به جای گذاشته اند، هر چند به دلیل شماری کرسی های ائتلاف سائرون در مجلس، در تعیین نخست وزیر نقش تعیین کننده خواهند داشت، اما به دنبال کسب این منصب نیستند و در دولت نیز وزارتخانه های خدماتی را به وزارتخانه ها و مناصب سیاسی ترجیح خواهند داد و جایگاه پیروزمندانه خود را در راستای کسب امتیاز و تحمیل خواسته هایشان به کار خواهند بست.
ارسال نظر