وب سایت خبری تحلیلی هاناخبر

به گزارشهاناخبر ،

رشد سریع شهرنشینی و به دنبال آن افزایش مشکلات زیست محیطی اهمیت مفاهیمی چون کیفیت زندگی، برای مطلوبتر نمودن محیطهای مصنوع را نمایان نموده است. در این میان، فضاهای سبز شهری دارای ویژگیهایی است که آنها را به فضاهای مناسبی برای ارتقای کیفیت زندگی انسان تبدیل میکند. مکانهایی مانند پارکها، خدمات زیست محیطی، اجتماعی و فیزیولوژیکی را فراهم میکنند که در زیست پذیر نمودن شهرها اهمیت بسیاری دارند.

در این گفتمان سعی بر آنست تا ضمن تعریف فضای سبز و کیفیت زندگی به بررسی تأثیر فضای سبز در ارتقای کیفیت زندگی از طریق بررسی ابعاد عملکردی فضاهای سبز شهری پرداخته شود

فضای سبز شهری خصوصاً پارکهای شهری دارای نقش اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیکی هستند، با مزایایی چون درمان بیماریهای روحی، محیطی مطلوب برای پرورش کودکان، ایجاد یکپارچگی اجتماعی، حفظ آسایش و ...، که در عین حال شاخصی برای ارتقای کیفیت فضای زندگی و توسعه جامعه محسوب می شوند.

فضای شهری یا پارکها ، مکانهایی هستند که به عموم شهروندان تعلق داشته، وعنصری هویت بخش از یک شهر تلقی میشوند.

در طول قرن بیستم دو اتفاق مهم به موازات هم بر اهمیت فضا در زندگی انسان افزوده است. نخست تبدیل شهرنشینی به الگوی غـالب زندگی اجتـماعی و دیگری تبدیل شــهرها به فضاهای عمدتاً مصنوع. به همین علت است که درک ارتباط میان ساختارهای فضایی و ساختارهای اجتماعی، یکی از مهمترین نیازهای زندگی شهری است.

فضای سبز شهری شامل فضاهای سبز درختان و گیاهان دیگر هستند که به عنوان ششهای شهر به کار گرفته میشوند، فعل و انفعالات شهری فرآیندهای طبیعی را فراهم میکنند، به اصلاح و بهبوداقلیم محلی کمک میکنند، فضاهای تفریحی را ایجاد میکنند و به عنوان ارتباط کاملی برای ساکنان شهر به دنیای طبیعی به کار میروند

منافع و ارزش پارکها و فضاهای سبز به خوبی قابل درک میباشند و به شکل روزافزونی به عنوان چالشی برای سلامت انسان مورد توجه قرار میگیرند، به طور کلی، وجود فضاهای سبز و تأثیـر آنها در شهرها اجتناب  نا پذیر است، به طوری که بدون وجود این فضاها، ممکن نیست که شهرها پایدار باقی بمانند فضاهای سبز با کیفیت بالا میتوانند شیوه زندگی سالم و لذت بردن را برای مردم به همراه بیاورند و طراحی و ساخت آن عنصر کلیدی برنامه ریزی شهری، در جستجوی جوامع سالم و شهرهای پایدار است

کیفیت فضای سبز شالوده عملکرد اکوسیستم شهری است. پارکهای عمومی نقش قاطع حمایت کننده تنوع زیستی و تأمین کننده مهم خدمات اکوسیستم در مناطق شهری را دارد. گذشته از اهمیت کمک رسانی اکولوژیکی پالایش هوا و آب، تصفیه کننده باد و صدا یا تثبیت کننده آب و هوای معمولی، مناطق طبیعی کمکــهای اجتماعی و روانشــناسی را نیز در شهرها فراهم میکنند. که این موارد اهمیت ایجاد و بهره گیری از فضای سبز شهری را نشان میدهند.

 اسکردر (1991) نشان داد که محیط زیست طبیعی با زندگی گیاهی و آب تمدد اعصاب را القا میکند و کمتر حالت پریشانی در مشاهده کنندگان در مقایسه با منظره شهری بدون زندگی گیاهی ایجاد میکند. این توانایی عناصر طبیعی در عمل به عنوان «مسکنهای طبیعی» یا آرامشبخشهای طبیعی ، یک مزیت در مناطق شهری است. علاوه بر فواید سلامتی و روانی و زیبایی، سیمای طبیعی شهر می تواند فواید اجتماعی نیز داشته باشد. فضای سبز علاوه بر مــوارد فوق میتواند اثرات اقتصادی نیز  برای شهر دربرداشته باشد، برای مثال پالایش هوا به وسیله درختان منجر به تقلیل هزینه های آلودگی و درجات پیشگیری از آن میشود. به علاوه ارزشهای زیبایی، تاریخی و تفرجگاهی پارکهای شهری جذابیت شهر را افزایش میدهد و آن را به عنوان مقصد گردشگر ترقی میدهد.

فطرت انسانها گرایش ذاتی به طبیعت دارد، نیاز انسانها از ابتدای خلقت به گیاه و طبیعت نیازی زیستی و حیاتی بوده است. یک نیاز از دیدگاه «موری» یک سـازه فرضی است که وقـوع آن تصور میشود تا بعضی از واقعیتهای عینی و ذهنی را توجیه کند وجود فضاهای سبز تأثیر فراوانی روی سطح رضایت از زندگی، شرایط زندگی، سلامت، شادکامی و رفاه درونی داشته و نقش شایان توجهی در ارتقای کیفیت زندگی بازی میکند. فضاهای سبز تأثیر فراوانی روی حواس بویایی، بینایی، شنوایی، لامسه و چشایی داشته و ارتباط بسیار قوی با انسان برقرار کرده و در احساس تعلق و درک محیط بسیار سودمند میباشد. المستد در طراحی پارکهای شهری تأکید میکند که بشر نیاز دارد تا ارتباط نزدیک با طبیعت داشته باشد. علاوه بر نیاز به قرارگاههای خلوت و آرام برای ارضای بسیاری از نیازهای پایه و فیزیولوژیک، انسان با گزینش تنهایی، تمدد اعصاب کرده و استراحت مینماید و اگر این نیاز ارضا نشود، احساس تنش و تعارض میکند. ایجاد فضای سبز موجب دگرگونی بیش از پیش محیط شده، شرایط بهتری برای رشد تواناییهای فرد ایجاد میکند، سلامت لازم برای خلاقیت و فعالیت به دست آورده و سازندگی فردی و اجتماعی بیشتری از خود نشان میدهد و از این طریق به ایجاد جامعه ای با نشاط، سرزنده و خلاق کمک خواهد نمود. فضای سبز در سطح محیطی و اکولوژیکی طیـف گستـرده ای از اعمـال را انجـام میدهند، مانند بهبود کیفیت آب، هوا و خاک، کاهش سطح صدا، تقلیل دامنه نوسانات گرمایی، حمایت در برابر باد، کاهش فرآیند فرسایش، مدیریت پسماند، بهبود تصفیه فاضلاب سطحی، کاهش خطرات سیل و ارتقای تنوع زیستی و غیره در سطح اجتماعی، فضاهایی با ظرفیت بالا برای تفریح و سرگرمی را تشکیل و رفاه روانی و فیزیکی ساکنان شهرهـا را افزایش میدهند، همچنین این فضاها، فضاهایی برای فعالیت، سلامت، کارآموزی، معاشرت و حس آگاهی هستند. گذشته از این، سیمای شهر را ارتقا میدهند، به تعریف هویت و ویژگیهای بارز شهری کمک میکنند و شهرها را مکانهای جذابتر و پایدارتری برای زندگی، کار و سرمایه گذاری مینمایند

استفاده از فضاهای سبز شهری میتواند به عنوان یک گزینه یا جانشین برای آنهایی که نمیتوانند به فضاهای باز دسترسی داشته باشند، یا برای مردمی که فاقد قدرت حرکتند، آنهایی که ماشین ندارند، افراد با درآمد پایین، بچه ها و میانسالان دیده شود. از نقطه نظر اقتصادی، این معیار از شاخصهای انواع مسکن به عنوان مقیاس وابستگی مردم به فضای سبز محلی استفاده میکند. شناسایی این مطلب که چه میزان از جامعه محلی به علت تغییر در سبک زندگی و کاهش فضاهای باز و سبز در منازل، نیازمند فضاهای سبز شهری قابل دسترس است میتواند شاخص خوبی برای این معیار باشد

هر فردی حداقل به ۲ تا ۴ متر مربع فضای سبز نیاز دارد تا با کمبود اکسیژن و مشکلات جسمی و روانی روبرو نشود. در این میان مهندسی فضای سبز با ایجاد فضای سبز در سطح شهرها مانند کاشت درختان در حاشیه خیابان‌ها و ایجاد انواع پارک‌های جنگلی، کوهستانی و منطقه‌ای، فضاسازی و زیباسازی پارک‌ها، کاهش آلودگی‌های بصری و ایجاد مناظر زیبا، تقلیل صداهای آزار دهنده و تعدیل آلودگی‌های صوتی، حفاظت و صیانت از محیط طبیعی و منابع موجود در آن، حفاظت از تنوع حیاتی گیاهان،عامل حفظ فضای سبز و سلامت و زیبایی سکونت‌گاه‌های انسان می‌گردد و نیاز انسان‌ها را به فضای سبز موردنظر تأمین می‌کند. فضای سبز شهر، در حقیقت دستگاه تنفس شهر است.

 با مرور نتایج حاصل از بحث فوق رابطه کیفیت زندگی و فضای سبز و با توجه به اینکه پارکها محلی برای رفع بخشی از نیازهای روانی ، اجتماعی شهروندان هستند، توسعه و گسترش دادن پارکها و فضاهای سبز شهری درجهت ارتقای کیفیت زندگی شهری امری اجتناب ناپذیر مینماید.

در پایان و جان کلام

پیامبر بزرگ اسلام  صلی الله علیه و اله و سلم   فرمودند : سه چیز مایه روشنی دیده اند : نگاه به سبزه و به آب روان و به روی نیکو یادرحدیثی دیگر سه چیز را از اموال عمومی دانسته ، فرمودند که نباید از آن ها جلوگیری شود : آب ، مرتع و آتش [ مواد سوختنی ] ؛ نیز فرمود : هر کس از [ بهره گیری از ] آب رودخانه ها و مراتع مانع شود ، خدا در قیامت نعمتش را از او باز دارد . با عنایت به مطالب فوق به عنوان یک همشهری وظیفه خود میدانم که از تمامی شهروندان گرامی که اهمیت موضوع را درک کرده و با احساس مسولیت پیگیر موضوع پارک قله بوده اند صمیمانه تشکر نمایم و از بزرگواران حوزه بهداشت خواهشمندم با توجه به درجه اهمیت و جایگاه پیشگیری نسبت به درمان به فضای سبز و توسعه آن مهربانانه تر نگریسته و ادبیات مکروه وناپسندی که به حق شایسته دلسوزان و فعالان مدنی شهر و زیبنده خود آنان نیست را بازبینی فرموده و راهکاری مناسبتر اندیشه کنند نه اینکه برای حل مشکلی ، به کمبود فضای سبز بحرانی بوکان دامن زده و اندک ماوای سبز آن محله را نیز نابود کنند.

احتراما مهندس ئاسو زمانی